Analyse van de factoren die verband kunnen houden met het probleemgedrag

Gebruikt de cliënt genotsmiddelen?

Genotsmiddelen zijn psychoactieve stoffen die door mensen worden gebruikt om zich beter te voelen. De bekendste zijn tabak (nicotine), koffie en thee (cafeïne), alcohol, benzodiazepines en cannabis. Daarnaast is er nog een grote groep illegale middelen, zoals opiaten (morfine, heroïne), cocaïne, amfetamine en XTC.

Naast de gewenste werking is er ook altijd sprake van bijwerkingen. Bijvoorbeeld roken verhoogt het risico op allerlei ziekten en beïnvloedt de afbraaksnelheid van veel geneesmiddelen en dus de bloedspiegels. Er kan sprake zijn van recreatief gebruik van genotsmiddelen of van verslaving.

Een verslaving kenmerkt zich door een sterke hunkering of zucht (craving) naar het middel, een verminderd vermogen om het gebruik te beheersen, een toegenomen tolerantie voor het middel en onthoudingsverschijnselen bij het stoppen. Een verslaving wordt in stand gehouden door het gebruik van het middel zelf of doordat het direct inwerkt op de hersenen. Er is sprake van een lichamelijke en psychische afhankelijkheid.

Een psychische afhankelijkheid betekent dat iemand een stof denkt nodig te hebben of denkt lekker te vinden en niet meer zonder kan. Een lichamelijke afhankelijkheid houdt in dat het menselijk lichaam gewend is geraakt aan het middel en zich daaraan heeft aangepast. Wordt het middel gestaakt, dan ontstaan er onthoudingsverschijnselen zoals koorts, slapeloosheid, braken of hoofdpijn of zelfs een delier. Veel genotsmiddelen geven direct of op langere termijn (ernstige) lichamelijke of geestelijke problemen.

Een veel voorkomend voorbeeld is de afhankelijkheid van cafeïne. Bij regelmatig en veel koffiegebruik ontstaat een lichamelijke en psychische afhankelijkheid. Als het koffiegebruik wordt gestaakt, treden er onaangename onthoudingsverschijnselen op zoals vermoeidheid, hoofdpijn, prikkelbaarheid, stoornissen van het maag-darmkanaal en gevoelens van malaise. Doordeweeks veel en in het weekend weinig koffie drinken kan deze klachten veroorzaken.