Hepatitis
Wat is een hepatitis?
Er zijn verschillende vormen van hepatitis (leverontsteking). Hepatitis A, B en C zijn besmettelijke vormen van leverontsteking ten gevolge van een virus. Je kunt er acuut ziek van worden (acute hepatitis), maar het virus kan ook jaren sluimeren in de lever (chronische hepatitis).
Andere vormen van hepatitis en leverschade zijn niet-alcoholische steatosis (leververvetting), en leverschade door alcoholmisbruik of gebruik van geneesmiddelen of drugs. 301
Welke klachten geeft een hepatitis?
Niet iedereen wordt ziek na besmetting met een hepatitisvirus. Het ziekteverloop verschilt ook tussen de verschillende virussen. Iemand kan moe en misselijk zijn. Sommigen krijgen koorts en pijn rechtsboven in de buik. Het oogwit kan geel worden en er kunnen huidafwijkingen ontstaan: ook de huid kan geel worden (geelzucht). De urine kan donker zijn (de kleur van sterke thee) en de ontlasting licht van kleur (stopverfkleur). Door de slechte eetlust kan er gewichtsverlies ontstaan en er kunnen ook jeukklachten zijn.
Bij een hepatitis zonder virusoorzaak kan de leverschade zich uiten met geelzucht zoals hierboven beschreven, maar ook met algemene symptomen zoals koorts, huiduitslag en algemene malaise. 302
Voor mensen met een verstandelijke beperking is het soms niet mogelijk om genoemde klachten kenbaar te maken. Het kan zijn dat de omgeving dan alleen een gedragsverandering opmerkt.
Hoe vaak komt een hepatitis voor in de algemene bevolking?
Vanwege de meldingsplicht voor hepatitis is het vrij nauwkeurig bekend hoeveel nieuwe gevallen per jaar er zijn van mensen met hepatitis. De incidentie van hepatitis A in de Nederlandse populatie neemt af; in 2003 waren er circa 900 gemelde nieuwe gevallen, in 2013 waren het er 109. De incidentie van hepatitis B is in Nederland licht gedaald. In 2013 werden 1267 nieuwe gevallen van hepatitis B gemeld: 140 met een acute hepatitis B en 1127 met een chronische hepatitis B. In 2003 was het aantal gemelde gevallen 1877. De incidentie van acute hepatitis C in Nederland stijgt de laatste jaren: in 2003 werden 15 gevallen van acute hepatitis C gemeld, in 2013 64. De incidentie van hepatitis E in Nederland stijgt: in 2013 waren er 67 meldingen en in 2014 205. Verhoogde transaminasewaarden (leverfunctiestoornissen) komen naar schatting voor bij 1 tot 4% van de algemene bevolking. De meest voorkomende reden hiervoor is chronisch alcohol gebruik. 302
Hoe vaak komt een hepatitis voor bij mensen met een verstandelijke beperking?
Bij de meldingsplicht voor hepatitis wordt niet vermeld of mensen een verstandelijke beperking hebben. We hebben dus geen actuele cijfers van hoeveel mensen met een verstandelijke beperking in Nederland jaarlijks hepatitis krijgen. Mensen met een verstandelijke beperking zijn een bekende risicogroep voor infectie met hepatitis B (HBV).
In een oude studie naar hepatitis B bij verstandelijk gehandicapten in Nederland was 10,3% van de mannen drager. 303
Later werd onder verstandelijk gehandicapten gevonden dat 3,8% drager was en 28,8% de ziekte had doorgemaakt. 304
In 2002 is het vaccinatieadvies gekomen: Vaccineer alle verstandelijk gehandicapten in intramurale voorzieningen en het personeel dat belast is met de zorg voor HBV-dragers of risico loopt met besmet bloed in aanraking te komen, kinderen met het downsyndroom op jonge leeftijd, in kleinschalige woonvoorzieningen alle huisgenoten en verzorgend personeel van HBV-dragers, in dagvoorzieningen medebezoekers en begeleiders wanneer HBV-dragers onvoldoende in staat zijn hygiënemaatregelen in acht te nemen. 305
Dit advies is overgenomen als landelijk advies (zie nationaal hepatitis centrum). Het advies wordt grotendeels opgevolgd en als gevolg daarvan is bij een recent onderzoek een sterk afgenomen percentage dragerschap onder verstandelijk gehandicapten van 1,1% gevonden. 306
Verder is het bekend dat mensen met het downsyndroom een hogere kans hebben op infectie met hepatitis B, dan mensen met een verstandelijke beperking zonder downsyndroom. 307 , 308
Hoewel in Nederland alleen mensen wonend in een instelling worden gevaccineerd, blijkt uit Iers onderzoek dat ook thuiswonende mensen met een verstandelijke beperking die dagbesteding volgen, een verhoogd risico (11%) op hepatitis B hebben. 309 De risicofactoren zijn hetzelfde: dicht op elkaar leven en slechte persoonlijke hygiëne (slechte instrueerbaarheid). 310
230
230NHG-werkgroep Virushepatitis en andere leveraandoeningen. NHG-Standaard Virushepatitis en andere leveraandoeningen (Derde herziening). NHG 2016
NHG-werkgroep Virushepatitis en andere leveraandoeningen. NHG-Standaard Virushepatitis en andere leveraandoeningen (Derde herziening). NHG 2016
230
230NHG-werkgroep Virushepatitis en andere leveraandoeningen. NHG-Standaard Virushepatitis en andere leveraandoeningen (Derde herziening). NHG 2016
NHG-werkgroep Virushepatitis en andere leveraandoeningen. NHG-Standaard Virushepatitis en andere leveraandoeningen (Derde herziening). NHG 2016
231
231Van Ditzhuijsen TJ, de Witte-van der Schoot E, van Loon AM, Rijntjes PJ, Yap SH. Hepatitis B virus infection in an institution for the mentally retarded. Am J Epidemiol. 1988 Sep;128(3):629-38.
Van Ditzhuijsen TJ, de Witte-van der Schoot E, van Loon AM, Rijntjes PJ, Yap SH. Hepatitis B virus infection in an institution for the mentally retarded. Am J Epidemiol. 1988 Sep;128(3):629-38.
232
232De Witte-Van der Schoot PPM. Hepatitis B and mental handicap, Quickprint Nijmegen, ISBN 90-9013229-5, 1999
De Witte-Van der Schoot PPM. Hepatitis B and mental handicap, Quickprint Nijmegen, ISBN 90-9013229-5, 1999
233
233De Witte-Van der Schoot PPM. Hepatitis B en een verstandelijke handicap anno 2002. Tijdschrift voor Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten. 2002; 20 (4):9-11
De Witte-Van der Schoot PPM. Hepatitis B en een verstandelijke handicap anno 2002. Tijdschrift voor Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten. 2002; 20 (4):9-11
234
234Hermsen T, Nijenhuis M. Enquête hepatitis B vaccinatiebeleid en behandeling. Tijdschrift voor Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten. 2009; 27 (2): 45-7
Hermsen T, Nijenhuis M. Enquête hepatitis B vaccinatiebeleid en behandeling. Tijdschrift voor Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten. 2009; 27 (2): 45-7
235
235Vellinga A, Van Damme P, Meheus A. Hepatitis B and C in institutions for individuals with intellectual disability. J Intellect Disabil Res. 1999 Dec;43 ( Pt 6):445-53.
Vellinga A, Van Damme P, Meheus A. Hepatitis B and C in institutions for individuals with intellectual disability. J Intellect Disabil Res. 1999 Dec;43 ( Pt 6):445-53.
236
236Schrojenstein Lantman-de Valk van HM, Haveman MJ, Crebolder HF. Comorbidity in people with Down’s syndrome: a criteria-based analysis. J Intellect Disabil Res. 1996 Oct;40 ( Pt 5):385-99.
Schrojenstein Lantman-de Valk van HM, Haveman MJ, Crebolder HF. Comorbidity in people with Down’s syndrome: a criteria-based analysis. J Intellect Disabil Res. 1996 Oct;40 ( Pt 5):385-99.
237
237Devlin JB, Mulcahy M, Corcoran R, Ramsay L, Tyndall P, Shattock A. Hepatitis B in the non-residential mentally handicapped population. J Intellect Disabil Res. 1993 Dec;37 ( Pt 6):553-60.
Devlin JB, Mulcahy M, Corcoran R, Ramsay L, Tyndall P, Shattock A. Hepatitis B in the non-residential mentally handicapped population. J Intellect Disabil Res. 1993 Dec;37 ( Pt 6):553-60.
238
238Mulcahy M. Prevalence of hepatitis B. J Intellect Disabil Res. 2000 Oct;44 ( Pt 5):624.
Mulcahy M. Prevalence of hepatitis B. J Intellect Disabil Res. 2000 Oct;44 ( Pt 5):624.